การเดินทางจากอดีต
ของวงปี่พาทย์บ้านใหม่หางกระเบน (พาทยรัตน์)
(๑๑)
พิชชาณัฐ ตู้จินดา
มรดกเครื่องดนตรี
ตระกูลเกิดผล
จากการสัมภาษณ์ครูวิเชียร เกิดผล ผู้นำวงปี่พาทย์บ้านใหม่ฯ ในปัจจุบัน พบว่า เครื่องดนตรีปี่พาทย์ตระกูลเกิดผลสามารถแบ่งตามประวัติความเป็นมาออกเป็น ๓ กลุ่ม ดังนี้
๑. เครื่องดนตรีปี่พาทย์ที่มีมาตั้งแต่สมัยนายวน เกิดผล และได้สร้างเพิ่มเติมในสมัยนายสังเวียน เกิดผล อีกจำนวนหนึ่ง
๒. เครื่องดนตรีปี่พาทย์ของหลวงพ่อเทียม วัดกษัตรา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ที่มอบให้แก่ครูวิเชียร เกิดผล
๓. เครื่องดนตรีปี่พาทย์ที่สร้างขึ้นใหม่โดยการสนับสนุนด้านทุนทรัพย์ของนายเรืองศักดิ์ สุขเสียงศรี
จากการลงพื้นที่สำรวจจำนวนเครื่องดนตรีวงปี่พาทย์บ้านใหม่ฯ เมื่อวันที่ ๔ มกราคม ๒๕๕๕ ซึ่งเก็บรักษาอยู่ที่บ้านของครูวิเชียร เกิดผล เลขที่ ๗๔ หมู่ ๔ ตำบลบ้านใหม่ อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา สามารถสรุปจำนวนเครื่องดนตรีแต่ละประเภทได้ดังนี้
ระนาดเอก จำนวน ๗ ราง
ระนาดทุ้ม จำนวน ๗ ราง
ระนาดเอกเหล็ก จำนวน ๒ ราง
ระนาดทุ้มเหล็ก จำนวน ๒ ราง
ฆ้องไทยวงใหญ่ จำนวน ๓ วง
ฆ้องไทยวงเล็ก จำนวน ๒ วง
ฆ้องมอญวงใหญ่ จำนวน ๔ โค้ง
ฆ้องมอญวงเล็ก จำนวน ๓ โค้ง
ฆ้องกระแต จำนวน ๑ ราง
ตะโพนไทย จำนวน ๒ ใบ
ตะโพนมอญ จำนวน ๔ ใบ
เปิงมางคอก จำนวน ๒ ชุด
กลองทัด จำนวน ๔ คู่
กลองแขก จำนวน ๔ คู่
กลองมลายู จำนวน ๑ คู่
กลองสองหน้า จำนวน ๒ ใบ
กลองตุ๊ก จำนวน ๑ คู่
กลองโทนชาตรี จำนวน ๑ คู่
กระจังโหม่ง จำนวน ๑ ชุด
เหม่ง จำนวน ๑ ใบ
เครื่องประกอบจังหวะ จำนวน ๒ สำรับ
นอกจากเครื่องดนตรีปี่พาทย์ดังที่ได้กล่าวมาแล้ว ยังพบอีกว่า ในอดีตสมัยที่นายสังเวียน เกิดผล เป็นผู้นำวง มีการสร้างโต๊ะวางเครื่องดนตรีและเก้าอี้นั่งสำหรับนักดนตรี เพื่อใช้ในการบรรเลงตามสถานที่ต่างๆ สร้างจากไม้สักอย่างดี ฝีมือนายไซ้ฮู้ ช่างไม้ชาวจีนผู้เป็นเครือญาตินายวน เกิดผล โต๊ะและเก้าอี้ชุดดังกล่าวประกอบด้วยโต๊ะวางเครื่องดนตรีไทยประเภทวงปี่พาทย์เครื่องคู่จำนวน ๑ สำรับ พร้อมเก้าอี้นั่งนักดนตรีจำนวน ๑ สำรับ และโต๊ะวางเครื่องดนตรีไทยประเภทวงปี่พาทย์มอญเครื่องคู่จำนวน ๑ สำรับ พร้อมเก้าอี้นั่งนักดนตรีอีกจำนวน ๑ สำรับ
ครูสำราญ เกิดผล กล่าวถึงโต๊ะและเก้าอี้ชุดดังกล่าว ว่า “โต๊ะและเก้าอี้ชุดนี้สร้างในสมัยอาสังเวียน เพราะทางรัฐไม่ต้องการให้นักดนตรีไทยนั่งบรรเลงกับพื้นอย่างแต่ก่อน จึงมีการปรับปรุงและเปลี่ยนแปลง ก็เหมือนกับนักดนตรีทุกคนต้องมีบัตรนักดนตรี อีกอย่างหนึ่ง สมัยนั้นวงปี่พาทย์บ้านใหม่ฯ ได้รับอนุญาตจากกรมศิลปากรให้เปิดอมรบทางดนตรี เราจึงต้องสร้างโต๊ะเก้าอี้ชุดนี้เพื่อเป็นมาตรฐานและตัวอย่างแก่วงปี่พาทย์ในย่านนี้”
ผลงานการบรรเลงดนตรีครั้งสำคัญของวงปี่พาทย์บ้านใหม่ฯ
ผลงานการบรรเลงดนตรีและขับร้องเพลงไทยครั้งสำคัญของวงปี่พาทย์บ้านใหม่ฯ ที่ได้แสดงเป็นที่ประจักษ์ต่อสาธารณชน ทั้งการบรรเลงในรูปแบบงานประชันปี่พาทย์ ซึ่งแบ่งออกเป็นงานประชันแบบชาวบ้านและงานประชันหน้าพระที่นั่ง งานบันทึกเสียงเพลงไทยเพื่อการอนุรักษ์และการเผยแผ่ และในวาระอื่นๆ มีดังต่อไปนี้
๑. พ.ศ. ๒๔๘๔ ร่วมบรรเลงดนตรีและขับร้องเพลงไทย ในงานพิธีไหว้ครูดนตรีไทยสำนักพาทยโกศล กรุงเทพฯ
๒. พ.ศ. ๒๔๘๕ ร่วมบรรเลงดนตรีและขับร้องเพลงไทย ณ สังคีตศาลา โรงละครแห่งชาติ กรุงเทพฯ
๓. พ.ศ. ๒๔๘๕ ประชันวงปี่พาทย์กับวงปี่พาทย์นายวิเชียร สรเดช ณ วัดพิชัยสงคราม จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
๔. พ.ศ. ๒๔๘๕ ประชันวงปี่พาทย์กับวงปี่พาทย์ครูแสวง คล้ายทิม ณ วัดโบสถ์ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
๕. พ.ศ. ๒๔๘๗ ประชันวงปี่พาทย์กับวงปี่พาทย์คณะดุริยประณีต ณ วัดโบสถ์ช่างเหล็ก จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
๖. พ.ศ. ๒๔๘๗ ประชันวงปี่พาทย์กับวงปี่พาทย์ครูแสวง คล้ายทิม ณ วัดสะแก จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
๗. พ.ศ. ๒๔๘๗ ประชันวงปี่พาทย์กับวงปี่พาทย์ครูปุย ไสยวุฒิ ณ วัดแพน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
๘. พ.ศ. ๒๔๘๙ ประชันวงปี่พาทย์กับวงปี่พาทย์นายเบี่ยง บุญเพิ่ม ณ วัดพยัคฆาราม จังหวัดลพบุรี
๙. พ.ศ. ๒๔๘๙ ทางกรมศิลปากรให้ความสำคัญเชิญบรรเลงปี่พาทย์ไม้แข็ง ณ สังคีตศาลา โรงละครแห่งชาติ กรุงเทพฯ
๑๐. พ.ศ. ๒๕๐๐ บรรเลงดนตรีไทย วงปี่พาทย์เครื่องคู่ ประกอบการแสดงโขน ของหม่อมราชวงศ์จรูญ ศุขสวัสดิ์ งานกึ่งพุทธศตวรรษ บริเวณวังโบราณ หน้าพลับพลาตรีมุข จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
๑๑. พ.ศ. ๒๕๐๔ ประชันวงปี่พาทย์กับวงปี่พาทย์ครูประสงค์ พิณพาทย์ ณ สังคีตศาลา โรงละครแห่งชาติ กรุงเทพฯ
๑๒. พ.ศ. ๒๕๑๑ ประชันวงปี่พาทย์กับวงปี่พาทย์ครูประเสริฐ สดแสงจันทร์ ณ วัดญานเสน จังหวัดลพบุรี
๑๓. พ.ศ. ๒๕๑๒ ประชันวงปี่พาทย์กับวงปี่พาทย์ครูเขียน สุขสายชล ณ วัดธรรมเจดีย์ จังหวัดลพบุรี
๑๔. พ.ศ. ๒๕๑๓ ร่วมประชันวงปี่พาทย์ ในพิธีไหว้ครูดนตรีไทย (และในปีต่อมาอีกประมาณ ๒-๓ ครั้ง) ณ วัดพระพิเรนทร์ เขตวรจักร กรุงเทพฯ
๑๕. พ.ศ. ๒๕๑๘ ประชันวงปี่พาทย์กับวงปี่พาทย์บ้านอัมพวา (ควบคุมวงโดย ครูอุทัย แก้วละเอียด) รายการดนตรีไทยพรรณนา หน้าพระที่นั่งสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ณ โรงละครแห่งชาติ กรุงเทพฯ
๑๖. พ.ศ. ๒๕๒๒ บรรเลงดนตรีและขับร้องเพลงไทย งานอุทยานสโมสร ในวาระเฉลิมพระชนมพรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระราชวังบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
๑๗. ระหว่าง พ.ศ. ๒๕๒๓ – พ.ศ. ๒๕๒๔ ร่วมบันทึกเสียงการบรรเลงและการขับร้องเพลงพระนิพนธ์ในทูลกระหม่อมบริพัตรฯ งานฉลองครบ ๑๐๐ ปี วันประสูติทูลกระหม่อมบริพัตรฯ ณ ศาลาดุสิดาลัย พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน กรุงเทพฯ
๑๘. พ.ศ. ๒๕๒๕ ประชันวงปี่พาทย์กับวงปี่พาทย์ครูประสงค์ พิณพาทย์ รายการดนตรีไทยพรรณนา ณ สังคีตศาลา โรงละครแห่งชาติ กรุงเทพฯ
๑๙. พ.ศ. ๒๕๒๕ ร่วมบรรเลงดนตรีและขับร้องเพลงไทย รับเสด็จสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในงานลอยกระทง ณ พระราชวังบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
๒๐. พ.ศ. ๒๕๓๑ สมาชิกนักดนตรีวงปี่พาทย์บ้านใหม่ฯ ประกอบด้วยครูสำราญ เกิดผล ครูจำลอง เกิดผล และครูวิเชียร เกิดผล แสดงฝีมือเดี่ยวเครื่องดนตรีต่อหน้าพระพักตร์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี งานมหกรรมเดี่ยวเพลงไทยชัยมงคล ณ โรงละครแห่งชาติ กรุงเทพฯ
๒๑. พ.ศ. ๒๕๓๑ ร่วมบรรเลงดนตรีและขับร้องเพลงไทยต่อหน้าพระพักตร์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี งานดนตรีไทยอุดมศึกษาครั้งที่ ๒๐ ณ หอประชุมโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า จังหวัดนครนายก
๒๒. พ.ศ. ๒๕๓๓ บรรเลงดนตรีและขับร้องเพลงไทย เนื่องในวันคล้ายวันประสูติทูลกระหม่อมบริพัตรฯ ณ อาคารเรือนไทยแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กรุงเทพฯ
๒๓. พ.ศ. ๒๕๓๔ ร่วมบรรเลงดนตรีและขับร้องเพลงไทย งานมหกรรมรามายณะนานาชาติเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจริญพระชนมพรรษาครบ ๓๖ พรรษา ณ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย กรุงเทพฯ
๒๔. พ.ศ. ๒๕๓๕ ร่วมบรรเลงเพลงหน้าพาทย์ประกอบพิธีไหว้ครูนาฏศิลป์และดนตรีไทย งานไหว้ครูบูชาคุณ ครูบุญยงค์ เกตุคง ณ โรงละครแห่งชาติ กรุงเทพฯ
๒๕. พ.ศ. ๒๕๓๙ ร่วมประชันวงปี่พาทย์ งานแสงทิพย์ประลองปี่พาทย์ ครั้งที่ ๒ ได้ส่งเยาวชนในศูนย์ส่งเสริมและเผยแพร่ดนตรีไทยในพระบรมราชินูปถัมป์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เข้าร่วมงานดังกล่าว โดยใช้ชื่อวงว่า พาทยรัตน์ ๒
๒๖. พ.ศ. ๒๕๓๙ ร่วมบรรเลงดนตรีและขับร้องเพลงไทย งานบรรเลงเพลงจตุรภาคกาญจนาภิเษกสมโภช เนื่องในวโรกาสฉลองสิริราชสมบัติครบ ๕๐ ปี ณ หอประชุมสำนักงานใหญ่ ธนาคารกรุงเทพ จำกัด (มหาชน) กรุงเทพฯ
๒๗. พ.ศ. ๒๕๔๔ สมาชิกนักดนตรีวงปี่พาทย์บ้านใหม่ฯ ประกอบด้วยครูสำราญ เกิดผล และครูวิเชียร เกิดผล ร่วมบรรเลงดนตรีไทยกับวงดนตรีพาทยโกศล ต่อหน้าพระพักตร์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในงานเชิดชูเกียรติ ๑๒๐ ปี ๓ ครูดนตรีไทย จอมพลสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตร สุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต หลวงประดิษฐไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) และจางวางทั่ว พาทยโกศล
๒๘. พ.ศ. ๒๕๔๔ ร่วมบรรเลงดนตรีและขับร้องเพลงไทย วงปี่พาทย์ไม้แข็งเครื่องใหญ่ งานรำลึก ๑๒๐ ปีเกิด จางวางทั่ว พาทยโกศล ณ ศูนย์สังคีตศิลป์ ธนาคารกรุงเทพ จำกัด (มหาชน) กรุงเทพฯ
๒๙. พ.ศ. ๒๕๔๖ ประชันวงปี่พาทย์กับวงปี่พาทย์บ้านบางกะปิ งานประชันปี่พาทย์เชิงวิชาการ ณ หอประชุมมหาวิทยาลัยศิลปากร วังท่าพระ กรุงเทพฯ
๓๐. พ.ศ. ๒๕๔๗ บรรเลงดนตรีและขับร้องเพลงไทย งานจุฬาวาทิต ครั้งที่ ๑๑๗ ณ เรือนไทยแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กรุงเทพฯ
๓๑. พ.ศ. ๒๕๔๗ ร่วมบรรเลงดนตรีไทย วงปี่พาทย์ไม้แข็งเครื่องใหญ่ งานการบรรเลงปี่พาทย์เสภาวังหน้า ครั้งที่ ๓ ณ ลานพระบวรราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว โรงละครแห่งชาติ กรุงเทพฯ
๓๒. พ.ศ. ๒๕๔๘ ร่วมบรรเลงดนตรีไทย วงปี่พาทย์ไม้แข็งเครื่องใหญ่ งานการบรรเลงปี่พาทย์เสภาวังหน้า ครั้งที่ ๔ ณ ลานพระบวรราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว โรงละครแห่งชาติ กรุงเทพฯ
๓๓. พ.ศ. ๒๕๕๐ บรรเลงเพลงหน้าพาทย์ประกอบพิธีไหว้ครูดนตรีไทย ต่อหน้าพระพักตร์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในโอกาสครบรอบ ๘๐ ปี ครูสำราญ เกิดผล ณ หอแสดงดนตรี วิทยาลัยดุริยางคศิลป์ มหาวิทยาลัยมหิดล
๓๔. พ.ศ. ๒๕๕๑ สมาชิกนักดนตรีวงปี่พาทย์บ้านใหม่ฯ ได้แก่ ครูวิเชียร เกิดผล ร่วมบรรเลงระนาดเอกและเดี่ยวระนาดเอก เพลงลาวแพน ต่อหน้าพระพักตร์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี งานวิศิษฏศิลปินปิ่นสยาม ณ หอประชุมใหญ่ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย กรุงเทพฯ
๓๕. พ.ศ. ๒๕๕๒ ร่วมบรรเลงดนตรีและขับร้องเพลงไทย รับเสด็จสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ณ พระราชวังบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
๓๖. พ.ศ. ๒๕๕๓ ร่วมบรรเลงปี่พาทย์ งานกำเนิดลักษณะไทยในราชอาณาจักรสยาม เสวนาประกอบการเปิดตัวหนังสือลักษณะไทย ครั้งที่ ๕ ของธนาคารกรุงเทพ จำกัด (มหาชน) ณ หอประชุมมหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
๓๗. พ.ศ. ๒๕๕๓ ร่วมบันทึกเสียงการบรรเลงและการขับร้องเพลงพระนิพนธ์ในทูลกระหม่อมบริพัตรฯ โครงการจัดทำซีดีเพลงพระนิพนธ์ในทูลกระหม่อมบริพัตรฯ ในพระราชูปถัมภ์ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในวาระครบรอบ ๑๓๐ ปี วันประสูติจอมพลเรือ จอมพลสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต เพื่อถวายเป็นพระเกียรติยศตลอดจนเผยแพร่พระประวัติและพระปรีชาญาณด้านดนตรีของพระองค์ ณ กองดุริยางค์ทหารเรือ กรุงเทพฯ
(บทความเรื่อง “การเดินทางจากอดีตของวงปี่พาทย์บ้านใหม่หางกระเบน (พาทยรัตน์)” คัดจากหนังสือ “ปัญจนาทพาทยรัตน์” หนังสือที่ระลึกงานไหว้ครูดนตรีไทยและมุทิตาจิตแด่ครูอาวุโสวงพาทยรัตน์ (วงปี่พาทย์บ้านใหม่หางกระเบน) วันพฤหัสบดีที่ ๑๕ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๕ ณ พระราชานุสาวรีย์พระสุริโยทัย ตำบลบ้านใหม่ อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา)
