ทุกวันนี้ ‘ลูกฆ้อง’ ในวัฒนธรรมดนตรีไทย ทั้งฆ้องใหญ่ ฆ้องเล็ก ฆ้องมอญ ผลิตด้วยกรรมวิธี 2 ลักษณะ อย่างแรกขึ้นรูปโลหะ [ลูกฆ้อง] ด้วยวิธีบุหรือทุบด้วยแรงคน เป็นกรรมวิธีอย่างเก่าที่ใช้ศาสตร์ ‘วิชาช่างบุ’ หนึ่งในงานช่างสิบหมู่ของไทยในการผลิต อย่างหลังผลิตด้วยวิธี ‘หล่อ’ อาศัยเทคโนโลยีสมัยใหม่ เป็นนวัตกรรมที่เพิ่งเกิดขึ้นนับถอยหลังไม่ถึง 40 ปี
เชื่อว่าน้ำเสียงท่านนี้ ไม่ว่าเสียงพูด เสียงร้อง หรือเสียงขับ เป็น ‘เสียงในความทรงจำ’ ของใครหลายคน ด้วยมีผลงานทางสื่อสารมวลชนมากว่า 50 ปี โดยเฉพาะน้ำเสียงทุ้มรื่นหู จังหวะพูดน่าฟัง ออกเสียงอักขระชัดเจน เมื่อนั่งโต๊ะประกาศข่าวทางสถานีโทรทัศน์ช่อง 5 และเป็นโฆษกรายการรวมการเฉพาะกิจแห่งประเทศไทย ไม่ต่างจากเสียงร้องเสียงขับ เมื่อท่านเดียวกันต้องนั่งกลางวงปี่พาทย์มโหรี
เลอเกียรติ มหาวินิจฉัยมนตรี หรือครูอ้ำ นักดนตรีหน้าเข้มอารมณ์ดี เจ้าของเสียงซอหวานมีเสน่ห์ แม้เจ้าตัวบอกปฏิเสธ เพราะยังมีนักซออีก 3 ท่าน ที่มีน้ำเสียงซอคล้ายตน หากแต่เสียงซออู้ของครูในเพลง ‘คำหวาน’ หนึ่งในเพลงประกอบฉากภาพยนตร์โหมโรงที่เผยแพร่ทางเว็บไซต์ YouTube.com สามารถเรียกยอดคลิกกดฟังได้กว่าครึ่งล้าน การันตีเสน่ห์เสียงซอ ‘โดนใจ’
พร้อมกับเสียงเม็ดฝนเข้าพรรษาที่วัดหนองไทร อ.นางรอง จ.บุรีรัมย์ เสียงประโคมปี่พาทย์ทุกเย็นวันโกนและเช้าวันพระตลอด ๓ เดือน ไม่เคยเงียบหายจากที่นี่ ความผูกพันระหว่างวัด ชุมชน กับวัฒนธรรมมโหรีปี่พาทย์ของผู้คนย่านนี้ยังแน่นแฟ้น
กว่าครึ่งชีวิตที่ครูสมศักดิ์ ไตรย์วาสน์ ใช้เวลาทั้งหมดอยู่ที่นี่ สำนักดนตรี “พาทยโกศล” ครูเป็นศิษย์รักในบ้านที่รับใช้ใกล้ชิดครูเทวาประสิทธิ์ พาทยโกศล เจ้าสำนัก และครูพังพอน แตงสืบพันธุ์ ครูอาวุโสสมัยนั้น
ครูสุเชาว์ หริมพานิช หรือ ครูหมู เป็นคนอำเภอพระประแดงโดยกำเนิด เกิดเมื่อวันที่ ๒๐ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๙๑ บิดาชื่อ นายชื่น หริมพานิช ประกอบอาชีพเป็นโต้โผวงปี่พาทย์ หารายได้เลี้ยงชีพและครอบครัวด้วยเสียงดนตรีเสมอมา ใช้ชื่อวงดนตรีว่า “วงครูชื่น ปากลัด”
จักรี มงคล บุคคลที่ไม่เคยห่างหายจากงานและเวทีบรรเลงดนตรีไทย ทั้งรับเชิญในฐานะนักดนตรี ผู้ฟัง และกรรมการตัดสิน มีฝีมือสร้างซอสามสายประณีตให้เสียงดังถูกใจนักเล่น ไม่แพ้รสมือสีซอสามสาย “อร่อย” ถูกใจนักฟัง โดยเฉพาะเดี่ยวชั้นสูงอย่างเชิดนอก กราวใน ทยอยเดี่ยว
หน้าพาทย์ เพลงที่ใช้ประกอบกิริยาและอารมณ์ตัวละครในการแสดงต่างๆ โดยจำลองการกระทำ พฤติกรรม และอากัปกิริยา (Behavior) มนุษย์ ถ่ายทอดผ่านทำนองเพลงที่จินตนาการหรือสื่อไปในกิริยาและอารมณ์นั้นๆ อีกนัยยะหนึ่ง การบรรเลงหน้าพาทย์ถือเป็นการแสดงความภักดีด้วยศิลปะ เพื่อใช้ต้อนรับสิ่งเหนือธรรมชาติในพิธีไหว้ครูดนตรีนาฏศิลป์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหน้าพาทย์ชั้นสูงที่เรียกว่า เพลงตระ
ปัญหาอาจจะอยู่เพียงแค่ว่า ปัจจุบันไม่มีใครรู้จักต้น “ชมพู่พวาทอง” ว่าจริงๆ หมายถึงต้นอะไรกันแน่
ร่วม ๘๐ ปีที่ผ่านมา ถึงแม้ว่าบริเวณพื้นที่สำนักดนตรีของนาย “กระจ่าง ทองเชื้อ” สำนักปี่พาทย์มีชื่อ ที่รับใช้วิถีชีวิตชาวบ้านร้านถิ่นย่านบางกะปิในอดีต ปัจจุบันจะกลายเป็นที่ตั้งของมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒประสานมิตร
